DobryPsycholog.pl

Depresja a Parkinson Objawy depresyjne w ChP mogą pojawić się jeszcze przed wystąpieniem zaburzeń motorycznych, ale i na zaawansowanych stadiach choroby. Depresja w przebiegu ChP charakteryzuje się częstym występowaniem: objawów lękowych, wewnętrznego niepokoju, drażliwości, irytacji, apatii. Oczywiście obniżony nastrój, apatyczność, czy poirytowanie, naturalnie będą wynikałyz obniżającej się sprawności. Nie należy jednak przymykać oka na objawy depresji, ponieważ często pozostaje nierozpoznana, mylnie interpretowana jako reakcję na obciążenie chorobą. Nierozpoznana znajduje sobie wygodne miejsce w życiu chorego, znacząco pogarsza jego stan i zmniejsza szanse na zoptymalizowanie codziennego funkcjonowania. Rzadkiemu rozpoznawaniu depresji winne jest pokrywanie się części objawów z symptomami towarzyszącymi zmianom otępiennym. Pamiętamy, że depresja powoduje obciążenia w obszarze motorycznym, społecznym i poznawczym, a więc zabiera możliwość pracy tam, gdzie jest to konieczne dla utrzymania kondycji psychofizycznej. Zaburzenia lękowe W przebiegu choroby Parkinsona może zaskoczyć nas pojawienie się wyczerpujących napadów lęku, czy fobii społecznej. Z powodu lęku cierpi ponad połowa pacjentów. Uwagę zwraca fakt, że część objawów lękowych ma bezpośredni związek ze stanami wyczerpania oddziaływania leków (stany typu ,,off”). Oczywiście nasza wiedza o człowieku, skłania do poszukiwania przyczyn lęku w sytuacji jaka spotkała chorego - przewlekła choroba znacznie upośledzająca codzienne życie, a lęk miałby być w tym wypadku psychologiczną reakcją. Jednak zaburzenia lękowe pojawiają się zdecydowanie częściej u osób z chorobą Parkinsona, niż np. cierpiących na SM. Prowadzone obecnie badania skłaniają do hipotezy o występowaniu zaburzeń lękowych przed diagnozą ChP, a więc o bezpośrednim związku zaburzeń lękowych z neurobiologią choroby Parkinsona. Zaburzenia pamięci Jest taki miejski żart, że lepiej mieć Parkinsona niż Alzheimera, bo lepiej rozlać piwo, niż zapomnieć, że się wogóle go miało. Niestety, u części osób z chorobą Parkinsona, zaobserwujemy pogorszenie funkcji intelektualnych, w tym pamięci i chociaż nie są to zmiany tak nasilone, jak w innych chorobach otępiennych, warto zadbać o zdolności poznawcze. Szczególnie widoczne mogą być pojedyncze dysfunkcje w obszarach uczenia się i odtwarzania informacji, utrzymywania uwagi, orientacji w przestrzeni, czy dotyczące przetwarzania wzrokowo-przestrzennego. Chory może przejawiać także charakterystyczne zaburzenia funkcji wykonawczych, co wiąże się z trudnościami w myśleniu abstrakcyjnym, pojawia się problem tworzenia planu działania, czy wykonywania jednoczesnych działań. Dla chorego ważnym elementem terapii będzie ćwiczenie funkcji poznawczych, a regularne treningi podtrzymujące je na optymalnym poziomie, pozwolą zmniejszyć ryzyko występowanie omamów, czy urojeń. Zaburzenia snu Bezsenność dotyczy 30-60% chorujących na Parkinsona. Częste przerywanie snu, przedwczesne wybudzanie, czy niemożność zaśnięcia powodują zmęczenie i rozdrażnienie. Charakterystycznym zjawiskiem jest występowanie zaburzeń zachowania związanych ze stadium REM snu - intensywne marzenia senne o koszmarnej tematyce. Koszmarom nocnym towarzyszą nierzadko krzyki, nieartykułowane dźwięki, gwałtowne ruchy. Uciążliwości tych zjawisk nocnych nie trzeba nikomu tłumaczyć. Jeśli te ,,przygody” zdarzają co noc, powodują napięcia u samego chorego, ale i napięcia w relacji z bliską mu osobą. W konsekwencji silniej odczuwa on lęk, a nastrój ulega obniżeniu. Psychozy W zaawansowanych stadiach choroby Parkinsona, możemy spodziewać się wystąpienia zaburzeń psychotycznych, towarzyszących pogarszającej się pamięci. Rozwój objawów psychotycznych jest stopniowy, równoległy do zaniku krytycyzmu chorego oraz dołączenia się zaburzeń świadomości. Na początku osoba z ChP ulegać może iluzjom wzrokowym, np. mylna identyfikacja cienia jako osoby, gałęzi jako zwierzęcia, okruchów na podłodze jako insektów. Dalej chorzy na Parkinsona mówią o nieprzyjemnym doznaniu obecności w pobliżu (za plecami, w drugim pokoju) innej, nieistniejącej osoby lub zwierzęcia. Z czasem iluzje nabierają znaczenia omamów (doznań zmysłowych, o których realności osoba jest przekonana, a które nie są spowodowane realnymi bodźcami), najczęściej wzrokowych, zdecydowanie rzadziej słuchowych, a jeśli już to w formie szeptów . Dopełnieniem obrazu psychozy są urojenia, czyli fałszywe, chorobowe przekonania, których osoba jest pewna i które nie poddają się korekcie nawet po przedstawieniu dowodów na ich nieprawdziwość. Brzmi niebezpiecznie, ale prawdziwym zagrożeniem jest pozostawienie objawów psychotycznych bez leczenia. Niezaopiekowane pogłębiają zaburzenie codziennego funkcjonowania chorego, zwiększają ryzyko konieczności opieki instytucjonalnej, podwyższają poziom lęku u samego chorego, ale i jego bliskich, którzy ulegają wyczerpaniu. Tylko wielokierunkowe leczenie choroby Parkinsona daje szansę na wydłużenie komfortu życia. Poza rehabilitacją ruchową, terapią farmakologiczną, czy zastosowaniem innowacyjnej metody głębokiej stymulacji mózgu (DBS), efektywna i pomocna jest ,,uszyta na miarę” terapia psychologiczna - wsparcie dla chorego, a także jego rodziny. Siłą w chorobie będzie świadomość zachowania umiejętności podtrzymujących samodzielność oraz dobry nastrój.