DobryPsycholog.pl

„stoicyzm – doktryna filozoficzna uznająca za najwyższe i jedyne dobro cnotę rozumianą jako życie zgodne z zasadami rozumu; panowanie nad sobą, równowaga duchowa i niewzruszony spokój” (źródło: Internet, PWN). Spójrzmy na kontinuum, z jednej strony są; spokój, a z drugiej niepokój, czyli jest to stan, jaki każdy organizm doświadcza w określonym kontekście (sytuacji), w momencie, kiedy ocena, czyli myśl automatyczna pojawia się (pozytywna lub negatywna), wpływa na to, co czujemy w danej chwili (emocje pozytywne lub negatywne) adekwatne do treści myśli. „Strach ma wielkie oczy” – możemy to interpretować odnosząc do siebie, to czego się boimy - jest wyolbrzymiane przez nas samych, to są nasze fantazje nie fakty, które interpretują rzeczywistość. Według Seligmana, Waltera i Rosenhana (2003), lęk (strach) charakteryzuje się oczekiwaniem nieokreślonego zagrożenia, grozą lub obawą, często prowadzący do reakcji gotowości - walki lub ucieczki. Naukowcy twierdzą, że lęk jest złożonym połączeniem emocji i myśli, obserwuje się wysoki poziom negatywnego afektu, obawę o przyszłość i poczucie konieczności przygotowania się na wypadek ewentualnego zagrożenia. „…Temperament choć pierwotnie uwarunkowany wrodzonymi mechanizmami neurobiologicznymi, podlega powolnym zmianom pod wpływem dojrzewania i specyficznych dla jednostki oddziaływań między genotypem a środowiskiem”, są to względnie stałe cechy osobowości odnoszące się przede wszystkim do formalnych charakterystyk (energetycznych i czasowych) reakcji i zachowań. Jednym z czynników temperamentu jest reaktywność emocjonalna: tendencja do intensywnego reagowania na bodźce wywołujące emocje, wyrażająca się w dużej wrażliwości i niskiej odporności emocjonalnej, Strelau (2006, s. 709. Lęk objawia się zmianami fizjologicznymi; tachykardią (przyspieszonym biciem serca), inne objawy to; nerwobóle, uczucie zdenerwowania, drżenie, napięcie mięśniowe, pocenie się, zawroty głowy, ucisk w klatce piersiowej, klucha w gardle, suchość w jamie ustnej, problemy gastryczne, przyspieszony oddech. Aspekt fizjologiczny jest instynktem samozachowawczym, czyli reakcją organizmu w odpowiedzi na zagrożenie, mobilizuje organizm do walki lub ucieczki, w wyniku pobudzenia układu współczulnego (autonomicznego). Lęk jest reakcją pojawiającą się w sytuacji, w wyniku interpretacji przez osobę zagrożenia, wyróżniamy aspekt; poznawczy (myśli, wyobrażenia), fizjologiczny (doznania w ciele) oraz behawioralny (odnosi się do zachowania). Aspekt poznawczy bazuje na myślach, wyobrażeniach o treści negatywnej, występuje pierwotnie w stosunku do emocji i aspekt behawioralny - to są przejawiane zachowania, Wszystkie te czynniki wzajemnie na siebie oddziaływają wywołując stany lękowe. Lęk można zniwelować na dwa sposoby: zmniejszając poczucie zagrożenia (farmakologicznie) lub zwiększając wiarę we własne umiejętności radzenia sobie z trudną sytuacją. Pomocny jest trening relaksacyjny; kiedy jesteśmy fizycznie zrelaksowani – następuje odprężenie psychiczne i odwrotnie, gdy psychicznie się zrelaksujemy – nastąpi odprężenie fizyczne. W sytuacjach zagrożenia, ludzie skupiają uwagę na fizycznych doznaniach lub rozmyślaniu, które wpływa na podsycanie lęku. Odwrócenie uwagi obniża częstość i nasilenie lęku, w przypadku, kiedy osoba koncentruje się na czymś innym, np.; na innych czynnościach lub myślach. Porównywalnie do kontrolowanego oddychania, gdzie trzeba odwrócić uwagę na kilka minut, do momentu zmniejszenia objawów lęku, (Padesky i Greenberger, 2004). Środki farmakologiczne powodują szybką ulgę, w sytuacjach związanych z lękiem, a tym samym odbierają okazję do nauki innych technik radzenia sobie z niepokojem, uniemożliwiają ćwiczenia i rozwoju nowych umiejętności. Jednostka poradzi sobie z lękiem w momencie, kiedy będzie mogła odczuwać dyskomfort i wtedy może nauczyć się niwelować ten objaw, (Padesky i Greenberger, 2004). Terapia poznawczo – behawioralna uczy poprzez zmianę myślenia kształtować emocje i zachowania, co korzystnie wpływa na samopoczucie fizyczne. A zatem celem terapii poznawczo-behawioralnej jest zmiana dysfunkcjonalnego (nieadaptacyjnego) sposobu myślenia pacjenta, co w konsekwencji ma przyczynić się do poprawy jego samopoczucia i zmiany w zachowaniu. Terapia skoncentrowana jest na „tu i teraz”, polega na współpracy terapeuty z pacjentem, zastosowaniem jawnych, uzgodnionych i operacyjnie zdefiniowanych strategii terapeutycznych i celów terapeutycznych. Terapeuta pomaga pacjentowi w rozpoznaniu charakterystycznego dla niego stylu myślenia i poddaje go modyfikacji za pomocą analizy argumentów i logicznego myślenia. Pomaganie pacjentom w rozpoznawaniu i modyfikowaniu zniekształconych wzorców myślenia ma na celu uśmierzenie emocjonalnego cierpienia według terapii poznawczej Becka (1976, cyt., za: Beck 2005). Terapia poznawczo – behawioralna ugruntowała się na dorobku naukowym wypracowanym w obszarze podejścia poznawczego i behawioralnego w psychologii. Jak podaje Leahy (2008), (…)„ terapia poznawcza jest kontynuacją długiej i cenionej tradycji modeli opartych na rozumie, do których zaliczamy zasadzające się na prawach logiki dialogi sokratejskie oraz arystotelesowską metodę gromadzenia i kategoryzowania informacji o świecie rzeczywistym”. Model poznawczy podkreśla rolę; po pierwsze poznania w sferze emocji, a następnie schematycznego przetwarzania, jako czynnika decydującego w procesie przetwarzania informacji. Becka uznaje się za głównego twórcę terapii poznawczej, która powstała w kontekście przemian w naukach humanistycznych, społecznych i psychologii poprzez wyodrębnienie się kognitywistyki, mającej ewolucyjny charakter, (Kokoszka 2009). Opracowane w tym paradygmacie modele poszczególnych zaburzeń i ich leczenie, a także zasady dotyczące pracy terapeutycznej bazują na koncepcjach terapeutycznych, obserwacjach klinicznych oraz ustaleniach uzyskanych dzięki badaniom. Bardzo ważna jest empiryczna ocena skuteczności leczenia. Bibliografia: Beck, A.T., Alfrod, B.A. (2005). Terapia poznawcza jako teoria integrująca psychoterapię. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Beck, J. S. (2005). Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe. Kraków:Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kokoszka. A. (20009). Wprowadzenie do terapii poznawczo – behawioralnej. Kraków:Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Leahy R. L. (2008). Techniki terapii poznawczej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Padesky C. A., Greenberger D. (2004). Umysł ponad nastrojem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Strelau, J. (2006). Temperament. [W:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik Akademicki. Psychologia ogólna (t. 2, s. 683 - 718. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne GWP.