DobryPsycholog.pl

Osobowość "borderline" jest według "Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10" jednym z dwóch podtypów osobowości "chwiejnej emocjonalnie" i jest diagnozowana jako poważne zaburzenie osobowości. Częstość występowania wynosi 1-2%, w tym 75% występuje wśród kobiet. Według ICD-10 u osób "z pogranicza" występują poniższe symptomy, choć najczęściej nie wszystkie jednocześnie. Zaliczają się do nich: • chroniczne uczucie pustki (brak poczucia sensu życia), • tzw. "dyfuzja tożsamości", czyli niejasny, zaburzony obraz samego siebie (obraz ja), własnych celów, własnych preferencji (w tym także seksualnych), • powtarzające się groźby lub zachowania autodestrukcyjne (acting-out'y), • niestabilność emocjonalna w relacjach interpersonalnych, • słaba kontrola emocjonalna (częste wybuchy gniewu i złości), • tendencja do wchodzenia w intensywne, ale niestabilne związki z innymi, • lęk przed wyobrażonym porzuceniem i paniczne próby go uniknięcia. Bliskie relacje. Osoby o strukturze "borderline" nie są właściwie zdolne do stworzenia i utrzymania bliskich, stabilnych i satysfakcjonujących związków z innymi osobami. Jedną z przyczyn tego jest stosowanie przez te osoby mechanizmu zwanego "rozszczepieniem". Polega on na widzeniu świata oraz innych ludzi w sposób "czarno-biały". Oznacza to, że taka osoba w jednej chwili "idealizować" partnera, tzn. widzieć go jako kogoś wręcz doskonałego, ubóstwiać go, adorować, skrajnie uwielbiać - szczególnie na początku związku. Po pewnym czasie, np.: w trakcie kłótni partner może zostać gwałtownie "zdewaluowany", tzn. osoba z zaburzeniem "z pogranicza" zapomnieć o wszystkich jego dobrych cechach, realnie go nienawidzić i nie widzieć w nim w tym momencie absolutnie nic dobrego. "Idealizacja" z "dewaluacją" powtarza sie najczęściej naprzemiennie. Raz partner jest idealny, za chwilę zdewaluowany. "Dyfuzja tożsamości" W związku z występowaniem tzw. "dyfuzji/rozmycia tożsamości" osoby "borderline" często nie wiedzą kim naprawdę są. Nie wiedzą jacy są, co naprawdę lubią, czego nie, nie potrafią zdefiniować własnych potrzeb, są zagubione i zdezorientowane. Dlatego też mogą zachowywać się, ubierać, mieć takie same zainteresowania, jak osoby, z którymi aktualnie przebywa. Gdy zmieni znajomych dopasowuje się z do nich, niejako jak chorągiewka na wietrze. Niebezpieczne zachowania Innym problemem osób "z pogranicza" są ich zachowania autodestrukcyjne (acting-out'y), jak samookaleczanie się, uprawianie seksu z przygodnymi osobami (bez zabezpieczenia), szybka i brawurowa jazda samochodem (często pod wpływem środków psychoaktywnych), myśli lub próby samobójcze, tendencja do nadużywania alkoholu i innych środków psychoaktywnych, zaburzenia odżywiania sie, itp. Zaburzenia odżywiania i samookaleczenia są charakterystyczne raczej dla kobiet, natomiast nadużywanie substancji odurzających i częste bójki z powodu impulsywności bardziej dla mężczyzn. Osoby dotknięte tym zaburzeniem osobowości z powodu dodatkowego poczucia wewnętrznej pustki i bezsensu życia są szczególnie zagrożone samobójstwem. Do tego mogą dołączyć jeszcze objawy depresyjne, co dodatkowo zwiększa ryzyko jego popełnienia. Ryzyko popełnienia samobójstwa przez osobę "z pogranicza" waha się miedzy 8-10%, co jest bardzo niepokojącym zjawiskiem. Mentalizacja a osobowość "borderline". Według niektórych badaczy, to co najbardziej utrudnia funkcjonowania osób "borderline" jest występowanie pewnego deficytu. mianowicie niezdolności do "mentalizacji". Jest to bardzo istotna rozwojowo i ważna umiejętność. Z jednej strony polega na rozumieniu samego siebie, skłonności do refleksji nad własnymi emocjami, potrzebami, przekonaniami, innymi słowy nad swoim światem wewnętrznym oraz na radzeniu sobie z nim. Z drugiej strony natomiast mentalizacja odnosi się do właściwego rozumienia stanów wewnętrznych innych osób, przezywanych prze nich emocji, ich potrzeb i adekwatnego rozumienia intencji innych osób. Mentalizacja służy przed wszystkim do tego, aby adekwatnie i sprawnie interpretować zachowania innych osób i stosownie do tego reagować. osoby niewykształconej zdolności do mentalizacji mogą reagować na innych chaotycznie i nieobliczalnie. Przyczyny kształtowania się osobowości "borderline". Nie są one do końca poznane, ale wydaje się, że pewna role odgrywają czynniki genetyczne, ale prawdopodobnie większa czynniki środowiskowe. Zalicza się do nich zaniedbanie w okresie dzieciństwa, maltretowanie i wykorzystanie seksualne. Te dwa ostatnie są najsilniejszymi czynnikami mogącymi kształtować w dorosłości osobowości typu "borderline". Oprócz tego na wykształcenie sie osobowości "bordeline" mogą wpływać porzucenie przez jednego lub przez obojga rodziców. A także doświadczenie - szczególnie we wczesnym dzieciństwie - traumy powodującej PTSD (Post Traumatic Stress Disirder), czyli Zespół Stresu Pourazowego. Leczenie osobowości "borderline" Leczenie osoby o strukturze "z pogranicza" nie jest łatwym zadaniem, ale dysponując dzisiejszą wiedza jest ono możliwe. Otto F. Kernberg opracował na bazie "teorii relacji z obiektem" metodę terapeutyczną stworzona po to, aby pomagać osobom o takiej strukturze osobowości. Jest to "psychoterapia oparta na przeniesieniu". Leczenie to długotrwałe, ale przynosi w/g wielu badań znaczną poprawę u pacjentów "z pogranicza". Według dzisiejszego stanu wiedzy najlepsze efekty przynosi jednak połączenie długoterminowej psychoterapii psychodynamicznej z leczeniem odpowiednio dobranym farmakologicznym, głównie lekami przeciwdepresyjnymi i przeciw lękowymi. Trwa to najczęściej kilka lat, ale w obliczu cierpienia tych osób jest warte poświęcenia na to czasu. Literatura: 1. Clarkin J. F, Fonagy P., Gabbard G. O. (red.) (2013). Psychoterapia psychodynamiczna zaburzeń osobowości. Kraków: UJ. 2. Gabbard O. (2008). Psychiatria psychodynamiczna w praktyce klinicznej. Kraków: UJ. 3. Kerberg O. F., Selzer M. A., Carr A. C., Appelbaum A. H. (2010). Psychodynamiczna terapia pacjentów borderline". Gdańsk: GWP. 4. "Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń osobowości ICD-10" (2010). Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wyd. Medyczne "Vesalius".