DobryPsycholog.pl

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) jest jednym z najpoważniejszych zaburzeń psychicznych, które znacząco wpływają na życie jednostki oraz jej otoczenia. Istotą tej choroby są naprzemienne epizody depresji oraz manii bądź hipomanii, które powodują poważne trudności w codziennym funkcjonowaniu. W niniejszym referacie zostaną przedstawione przyczyny występowania ChAD, jej odmiany, przebieg, a także metody leczenia i perspektywy osób zmagających się z tym zaburzeniem. Współczesna nauka wskazuje, że ChAD nie ma jednej wyłącznej przyczyny. Najczęściej przyjmuje się model biopsychospołeczny, który zakłada współwystępowanie czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych. 1. Czynniki biologiczne – genetyka odgrywa istotną rolę, a ryzyko zachorowania wzrasta znacząco w przypadku, gdy jedno z rodziców choruje na ChAD. Zauważono również nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina, oraz w strukturach mózgu odpowiedzialnych za regulację emocji. 2. Czynniki psychologiczne – podatność na chorobę mogą zwiększać takie elementy, jak wysoka reaktywność emocjonalna, trudności w regulacji nastroju czy cechy osobowości. 3. Czynniki środowiskowe – szczególnie silny stres, doświadczenia traumatyczne, problemy rodzinne czy używanie substancji psychoaktywnych mogą wywoływać pierwszy epizod choroby bądź nasilać jej przebie. Szacuje się, że ChAD występuje u około 1–2,5% populacji. Choroba ta najczęściej ujawnia się we wczesnej dorosłości, pomiędzy 18. a 30. rokiem życia, choć pierwsze objawy mogą pojawić się wcześniej. Wyróżnia się następujące postacie choroby: ChAD typu I – charakteryzuje się występowaniem pełnoobjawowych epizodów manii oraz epizodów depresyjnych. Epizody manii są zazwyczaj bardzo nasilone i mogą wymagać hospitalizacji. ChAD typu II – obejmuje epizody depresyjne oraz hipomanię, czyli łagodniejszą postać manii, która nie zaburza funkcjonowania tak dramatycznie jak mania. #Cyklotymia – przewlekłe wahania nastroju o mniejszym nasileniu, lecz utrzymujące się przez wiele lat i wpływające na codzienne życie. ChAD przebiega w postaci epizodów: Epizod manii – charakteryzuje się podwyższonym nastrojem, nadmierną energią, gonitwą myśli, impulsywnymi decyzjami, zmniejszoną potrzebą snu oraz poczuciem niezwykłej mocy. Objawy te mogą prowadzić do zachowań ryzykownych, w tym finansowych czy seksualnych. Epizod hipomanii – łagodniejsza forma manii, która zwiększa aktywność i energię, ale nie wywołuje tak dużej destrukcji. Epizod depresyjny – obejmuje głęboki smutek, utratę energii, brak zainteresowań, problemy ze snem i koncentracją, a w cięższych przypadkach myśli samobójcze. U niektórych pacjentów występują długie okresy remisji pomiędzy epizodami, inni natomiast doświadczają częstych nawrotów choroby. ChAD należy do zaburzeń przewlekłych, co oznacza, że nie można mówić o całkowitym wyleczeniu. Możliwe jest jednak skuteczne leczenie objawów oraz prowadzenie normalnego życia. Farmakoterapia – podstawową metodą leczenia są leki normotymiczne, takie jak lit, lamotrygina czy walproiniany. W niektórych przypadkach stosuje się również leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne. Psychoterapia – szczególnie skuteczna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna (CBT), psychoedukacja oraz terapia wspierająca. Uczą one rozpoznawania zwiastunów nawrotów i radzenia sobie z objawami. Styl życia – istotne jest utrzymywanie regularnego snu, unikanie substancji psychoaktywnych, systematyczne przyjmowanie leków oraz korzystanie ze wsparcia bliskich i grup samopomocy. ChAD jest zaburzeniem przewlekłym, ale wiele osób dzięki leczeniu farmakologicznemu, psychoterapii i odpowiedniemu stylowi życia prowadzi satysfakcjonujące życie zawodowe i rodzinne. Kluczowe znaczenie ma akceptacja choroby oraz świadomość konieczności stałej opieki psychiatryczno-psychologicznej. Choroba afektywna dwubiegunowa stanowi poważne wyzwanie zarówno dla osoby chorej, jak i jej bliskich. Mimo że nie istnieje możliwość całkowitego wyleczenia, współczesna psychiatria i psychologia oferują skuteczne metody leczenia, które pozwalają na kontrolowanie objawów i prowadzenie w dużej mierze stabilnego życia. Podstawą jest farmakoterapia, wspierana przez psychoterapię oraz zdrowy styl życia. Świadomość choroby i konsekwentna współpraca z profesjonalistami są kluczem do funkcjonowania pomiędzy biegunami emocjonalnymi. Rybakowski J. (red.) (2012). Choroba afektywna dwubiegunowa. Strategie diagnostyczne i terapeutyczne. Warszawa: Medisfera.